- Nguồn cung cấp vitamin A
Vitamin A có trong thức ăn từ 2 nguồn:
– Trong thức ăn động vật- Retinol : chỉ có đặc biệt là gan cá thu, sữa, trứng… Đây là dạng dễ hấp thu.
– Thức ăn thực vật: có nhiều tiền vitamin A (sắc tố carotenoide), khi vào cơ thể chuyển thành vitamin A. Dạng này khó hấp thu hơn 6 lần so với Retinol. Trong nhóm này, β carotene có hoạt tính sinh học gấp 2 lần các caroténoide khác. Các rau màu xanh đậm, các loại củ, quả màu da cam có chứa nhiều β carotene như rau ngót, cà chua, cà-rốt, bí đỏ, đu đủ…
Vitamin A và các caroténoide rất nhạy cảm với oxy trong không khí và ánh sáng, bền vững với nhiệt độ vừa phải, tan trong chất béo, không tan trong nước, tích lũy trong tế bào mỡ của gan nhưng trong thịt và mỡ gia súc thì không đáng kể
- Chuyển hóa
Vitamin A được hấp thu qua ruột non nhờ mỡ, muối mật, và dịch tụy. Phần lớn vitamin A được vận chuyển tới gan và tích lũy ở gan dưới dạng ester trong các tế bào mỡ. Khoảng 80% vitamin A trong thức ăn được hấp thu, trong đó 60% tích lũy ở gan, 40% nhanh chóng chuyển hoá và bài tiết theo phân và nước tiểu. Ở người bình thường dự trữ ở gan chiếm khoảng 90% lượng vitamin A trong cơ thể. Khi ra khỏi gan, ester retinin thủy phân thành retinol kết hợp với một protein đặc hiệu được gọi là protein gắn retinol (retinol binding protein: RBP). RBP được tổng hợp ở gan và chỉ giải phóng vào máu dưới dạng kết hợp RBP-Retinol. RBP vận chuyển retinol từ gan tới các cơ quan đích. Khi thiếu vitamin A, giải phóng RBP bị ức chế, retinol và RBP trong huyết thanh bị giảm. Thiếu kẽm có liên quan đến chuyển hóa vitamin A và cản trở sự oxy hóa ở võng mạc
- Vai trò của vitamin A trong cơ thể
– Vitamin A có tác dụng góp phần trong quá trình tăng trưởng. Thiếu vitamin A sẽ làm cho trẻ chậm lớn.
– Ở mắt, vitamin A kết hợp với một protein để tổng hợp Rhodopsin cần cho sự nhìn khi thiếu ánh sáng. Do đó biểu hiện sớm của bệnh là quáng gà: giảm khả năng nhìn trong bóng tối.
– Vitamin A cần thiết cho quá trình biệt hoá các tổ chức biểu mô. Thiếu vitamin A làm cho sản xuất các niêm dịch bị giảm, da khô và sừng hoá các niêm mạc phế quản, dạ dày, ruột. Biểu mô giác mạc, kết mạc và và ống dẫn các tuyến lệ bị sừng hoá dẫn đến bệnh khô mắt. Từ kết mạc, hiện tượng sừng hóa lan sang giác mạc gây ra nhuyễn giác mạc.
– Vitamin A tham gia vào quá trình đáp ứng miễn dịch. Tỷ lệ mắc bệnh ỉa chảy, và viêm đường hô hấp ở trẻ thiếu vitamin A nhiều hơn ở trẻ bình thường. Vì thế người ta gọi vitamin A là vitamin chống nhiễm khuẩn.
– Vitamin A có tác dụng phòng ngừa ung thư nhưng chưa rõ ràng
- Nhu cầu vitamin A
Thay đổi theo lứa tuổi và giới
Đối với trẻ < 1 tuổi là 300 mg/ngày.
Phụ nữ cho con bú nhu cầu cao nhất là 850mg/ngày.
Trong cơ thể, cứ 2mg β-Caroten cho1 mg Retinol. Sự hấp thu Caroten ở ruột non không hoàn toàn, chỉ có khoảng 1/3 lượng caroten ăn vào được hấp thu mà thôi. Như vậy cần có 6mg Caroten để có 1mg Retinol; đối với các Carotenoid khác là 12mg . 1 đơn vị quốc tế (UI) tương đương 0,3mg Retinol kết tinh
5. Phòng bệnh:
5.1 Giáo dục dinh dưỡng
–Tốt nhất là bằng chế độ ăn có nhiều vitamin A
– Phụ nữ có thai và cho con bú cần ăn những thức ăn giàu vitamin A. Ngoài thức ăn động vật, nên tận dụng các loại rau, củ, quả giàu vitamin A sẵn có ở địa phương.
– Cho bú sớm ngay sau đẻ để trẻ được bú sữa non. Kéo dài thời gian cho bú ít nhất tới 12 tháng. Trẻ từ 6 tháng cho ăn thêm rau xanh và hoa quả có nhiều vitamin A. Hàng ngày cho thêm dầu mỡ vào bữa ăn để tăng sự hấp thu vitamin A.
– Khi trẻ bị ỉa chảy, sởi, nhiễm trùng cần cho vitamin A và cho ăn thức ăn giàu vitamin A
– Phòng chống suy dinh dưỡng, tiêu chảy, sởi…là các yếu tố nguy cơ cao làm tăng tỷ lệ mắc bệnh khô mắt
5.2. Uống vitamin A dự phòng
Theo phác đồ sau:
– Trẻ < 6 tháng không được bú sữa mẹ: uống 50.000 UI vitamin A bất kỳ lúc nào.
– Trẻ từ 6 – 12 tháng: cứ 4 – 6 tháng cho uống 100.000 UI vitamin A.
– Trẻ trên 1 tuổi: cứ 4 – 6 tháng cho uống 200.000 UI vitamin A.
– Các bà mẹ có thai: không dùng liều cao trong thời kỳ mang thai vì sợ gây quái thai.
– Bà mẹ sau sinh: uống ngay 200.000 UI vitamin A để tăng lượng vitamin A trong sữa.
– Phụ nữ có thai và cho con bú nếu nghi ngờ thiếu vitamin A thì cho uống liều nhỏ <10.000 UI vitamin A /ngày.
Ghi dõ nguồn bài viết khi copy: http://bio4stop.com
